Η Νατα...Λίνα στο Νηπιαγωγείο: Μαρτίου 2016

Πάσχα, Πάσχα, Πασχαλιά με τα κόκκινα αυγά

Κλείνουμε τα μάτια για λίγα δευτερόλεπτα και στο άκουσμα της λέξης Πάσχα, τα παιδιά αναφέρουν λέξεις σχετικές με αυτό. Οι λέξεις γίνονται προτάσεις και οι προτάσεις εικόνες σε ομαδικές εργασίες.

Η "διαδρομή" μας σ' αυτή τη μεγάλη γιορτή ξεκινά γνωρίζοντας τα θαύματα του Χριστού, κάτι που ενθουσιάζει τα παιδιά και τα καθηλώνει.

Φτάνουμε στην ανάσταση του Λαζάρου, στολίζουμε το καλαθάκι μας και λέμε τα κάλαντα του Λαζάρου στις άλλες τάξεις. Φτιάχνουμε μαζί με το καλάθι και το ομοίωμα του Λαζάρου. Η κουζίνα μας περιμένει, στη συνέχεια, για να ζυμώσουμε το αλεύρι με όλα τα μυρωδικά για να πλάσουμε τα λαζαράκια με χέρια σταυρωμένα. Σε μερικές περιοχές της Ελλάδας τα λαζαράκια ζυμώνονται ξανά το Μεγάλο Σάββατο, αλλά αυτή τη φορά τα χέρια είναι ανοιχτά και συμβολίζουν το γεγονός της Ανάστασης.

Τα Πάθη του Κυρίου μέσα από διήγηση και εικόνες από την Κυριακή των Βαΐων μέχρι την Ανάσταση.

Παράλληλα με τα Πάθη συζητάμε και τα αντίστοιχα έθιμα που γίνονται σε μέρη της Ελλάδας. Αυτά, ποικίλουν από μέρος σε μέρος. Βγαλμένα από τις ρίζες του πολιτισμού και του χρόνου, τις μακρινές πατρίδες και τις διηγήσεις των γιαγιάδων, έθιμα που καλά κρατούν με το πέρασμα του χρόνου ή αναβιώνουν πιο δυνατά σε όλα τα σημεία της Ελλάδας όσο οι Άγιες μέρες του Πάσχα έρχονται, φέρνοντας την ανάλογη κατάνυξη και την απαραίτητη νηστεία. Τα βάγια από την εκκλησία φυλάσσονται στο εικονοστάσι μέχρι το επόμενο Πάσχα. Τη Μεγάλη Δευτέρα αρχίζει και η μεγάλη νηστεία, Σε κάποιες περιοχές οι πιστοί συνηθίζουν να τρέφονται μόνο με ψωμί και νερό έως τη Μεγάλη Πέμπτη το πρωί, που λαμβάνουν τη Θεία Κοινωνία Σε πιο παλιές εποχές, οι κοπέλες πίστευαν ότι «της νηστικής καρδιάς πιάνει η ευχή». Το οποίο σημαίνει ότι όλες οι ανύπαντρες κοπέλες νήστευαν αυστηρά, πιστεύοντας ότι μετά το τέλος της νηστείας θα έβρισκαν γαμπρό. Το σπίτι καθαρίζεται σχολαστικά, ασβεστώνονται τοίχοι και καθαρίζονται οι αυλές, οι γλάστρες βάφονται κόκκινες και συνεχίζονται οι δουλειές και τη Μεγάλη Τρίτη καθαρίζοντας και ασβεστώνοντας τους σταύλους και τις αποθήκες. Τη Μεγάλη Τετάρτη, στο ευχέλαιο, ένα πιάτο με αλεύρι και τρία κεριά ευλογείται και μετά με αυτό η νοικοκυρά κάνει τα πασχαλινά κουλούρια. Παλιότερα, οι γυναίκες της εκκλησίας πήγαιναν από σπίτι σε σπίτι και μάζευαν αλεύρι, το οποίο ζύμωναν χωρίς προζύμι. Ο παπάς ακουμπούσε πάνω στη ζύμη το Σταυρό με το Τίμιο Ξύλο και το ζυμάρι φούσκωνε. Αυτό αποτελούσε το προζύμι της χρονιάς. Τη Μεγάλη Πέμπτη, ένα κόκκινο πανί κρεμιέται στα παράθυρα, όπως η κόκκινη χλαμύδα που φόρεσαν στον Χριστό. Μια γυναίκα αμφισβήτησε την Ανάσταση του Χριστού και είπε ότι αν ήταν αλήθεια, τα αυγά που ήταν μέσα στο καλάθι να γίνουν κόκκινα. Πράγμα που έγινε και τη Μεγάλη Πέμπτη το κόκκινο χρώμα βάφει τα αυγά.Αυτήν την ημέρα οι νοικοκυρές δεν πλένουν, δεν απλώνουν ούτε κάνουν άλλες δουλειές στο σπίτι. Στη Λήμνο, το πρώτο πασχαλινό αυγό είναι της Παναγίας και το τοποθετούν στο εικονοστάσι. Το ξύδι στις φακές τη Μεγάλη Παρασκευή, συμβολίζει το ξίδι που πότισε τα χείλη του Χριστού, όταν Εκείνος ζήτησε νερό. Πολλοί συνηθίζουν να πίνουν λίγο ξίδι εις ανάμνηση αυτού που έδωσαν στον Ιησού. Σε κάποια μέρη της Ελλάδας, τα λουλούδια του Επιταφίου φυλάσσονται, μετά την περιφορά, από τους πιστούς γιατί θεωρούνται θαυματουργά. Για τους πιστούς, η νηστεία της ημέρας είναι αυστηρότατη και απαγορεύει ακόμα και το λάδι, ενώ το έθιμο απαγορεύει κάθε εργασία την ημέρα αυτή.Τα κανάτια της Κέρκυρας, που σπάζοντας προκαλούν θόρυβο, συμβολίζει τα μπουμπουνητά και τη καταιγίδα που έγινε, όταν ξεψύχησε ο Χριστός. Το μεγάλο Σάββατο, σωροί ξύλα ανάβουν και πάνω στη φωτιά καίγεται το ομοίωμα του Ιούδα. Την ίδια μέρα το πρωί, σε ζυμωτό ψωμί ή σε ξερά σύκα κρύβεται το τελευταίο πόδι της Κυρα- Σαρακοστής και όποιος το βρει θεωρείται τυχερός. Φυσικά δεν ξεχνάμε την παραδοσιακή μαγειρίτσα, τα τσουρέκια και το πασχαλινό αρνί.

Στο δράμα Του, τα λουλούδια ήταν εκεί, κοντά στον πόνο Του και όχι μόνο: Όταν σταύρωσαν το Χριστό, η Παναγία ήταν πολύ στεναχωρημένη, ταλαιπωρημένη και τσακισμένη από τον πόνο και το κλάμα. Περπάτησε λίγο και κάθισε να ξεκουραστεί κάτω από ένα δέντρο που ήταν γεμάτο φύλλα αλλά όχι άνθη. Δεν άνθιζε ποτέ. Κουρασμένη καθώς ήταν, αποκοιμήθηκε. Το δέντρο τότε, άρχισε σιγά-σιγά να ρίχνει όλα του τα φύλλα και να σκεπάζει απαλά τη Παναγία για να τη ζεστάνει. Όταν η Παναγία ξύπνησε, πρόσεξε τα γυμνά κλαδιά του δέντρου και προς στιγμήν απόρησε. Μα σαν είδε όλα εκείνα τα φύλλα που τη σκέπαζαν και τη ζέσταναν , ευλόγησε το δέντρο λέγοντας : «Να είσαι πάντα ευλογημένο και μοσχοβολημένο».

Με την ευλογία της Παναγίας το δέντρο γέμισε με καταπράσινα φύλλα και άνθισε για πρώτη φορά. Ονομάστηκε Πασχαλιά.

Τα κρινάκια της Παναγίας "γεννήθηκαν" από τα δάκρυα της Μητέρας για τον Μονάκριβο Της.

Το δέντρο του Ιούδα, ή κουτσουπιά, μετά το κρέμασμα του Ισκαριώτη, απέχτησε ένα παράξενο άρωμα και τα άνθη της από λευκά άλλαξαν χρώμα. Η παπαρούνα βάφτηκε από το αίμα του Χριστού. Η ρολογιά ή λουλούδι των Παθών, άσπρο και μπλε σαν την αγνότητα του ουρανού, έχει τόσα πέταλα, όσοι οι μαθητές του Χριστού, εκτός από τον Ιούδα. Η μπλε στεφάνη συμβολίζει το αγκάθινο στεφάνι του Χριστού, οι πέντε στήμονες, τα σημάδια Του και τα τρία καφέ στίγματα, τα καρφιά του Κυρίου. Θρύλοι που μαγεύουν τα παιδιά κι ας είναι παραμύθια.

Κάθε μέρα και μια ιστορία

Τα παραμύθια και οι πασχαλινές ιστορίες πολλές αλλά δυο αγαπημένες είναι "Το μεγαλύτερο δώρο, η ιστορία του τέταρτου μάγου" και " ο εγωιστής γίγαντας"

Η ιστορία ενός μάγου, που δεν προλαβαίνει να προσφέρει το δώρο του στον μικρό Χριστό και τον συναντά όταν... Ένας γίγαντας γνωρίζει ένα παιδί και η σκληρή του καρδιά μαλακώνει και γεμίζει αγάπη από τα χέρια ενός παιδιού. Το τελευταίο παραμύθι, μέσα στα χρόνια πήρε αυτή τη μορφή:

Το Παραδοσιακό τραγούδι μας συντροφεύει κάθε μέρα πριν τη συζήτηση:

"Μεγάλη Δευτέρα, ο Χριστός στη μαχαίρα

Μεγάλη Τρίτη, ο Χριστός εκρίθη

Μεγάλη Τετάρτη, ο Χριστός εχάθη

Μεγάλη Πέμπτη, ο Χριστός ευρέθη

Μεγάλη Παρασκευή, ο Χριστός στο καρφί

Μεγάλο Σαββάτο, ο Χριστός στον τάφο και...

την Κυριακή Ανάσταση λαμπρή και σουβλιστό το αρνί!"

Και μια παραλλαγή Κεφαλλονίτικη:

"Μεγάλη Δευτέρα, μεγάλη μέρα.

Μεγάλη Τρίτη, μεγάλη κρίση.

Μεγάλη Τετάρτη, μεγάλο σκοτάδι.

Μεγάλη Πέφτη, δάκρυο πέφτει.

Μεγάλη Παρασκευή, θλίψη πολλή.

Μεγάλο Σαββάτο, χαρές γιομάτο.

Μεγάλη Λαμπρή, χάσκα, μούσκα αυγό κι αρνί.

"Πασχαλινο- παιχνιδο- δραστηριότητες:

- Ψάχνω το ταίρι της λέξης: Αναφέρω μία λέξη και το παιδί προσπαθεί να βρει μία άλλη που της ταιριάζει ( Λαμπάδα- φλόγα, αρνί-σούβλα, Ιούδας- προδοσία). Αυτό μπορεί να παιχτεί και με τις ανάλογες εικόνες.

-Εικόνα και συναίσθημα: Μια κεντρική εικόνα και τα παιδιά υποθέτουν αυτά που ένοιωθε ο Χριστός, η Παναγία, οι μαθητές. Μπαίνουμε στη χρονομηχανή, μετράμε αντίστροφα, φτάνουμε στην εποχή εκείνη και θέτουμε την ερώτηση: Τι θα έκανες εσύ για να σώσεις τον Χριστό από τη σταύρωση Του; Οι απαντήσεις καταγράφονται (θα Τον έκρυβα, θα Τον έβαζα σε ένα άλογο και θα Τον οδηγούσα μακριά, θα σκότωνα τον Ιούδα, θα Τον έβαζα σση χρονομηχανή και θα Τον έπαιρνα στο σπίτι μου)

-Σπασμένα αυγά: Αυγά κομμένα με διαφορετικό τρόπο και τα παιδιά παρατηρούν και συνθέτουν.

-Η κότα έκανε το αυγό; Παίρνουμε τη λέξη αυγό και τα παιδιά πρώτα βρίσκουν λέξεις που κάνουν ρίμα με τη συγκεκριμένη και τα ποιήματα δημιουργούνται.

- Τι άλλαξε; Βάζουμε στη σειρά εικόνες (αυγό, κοτοπουλάκι, λαγός, καλάθι,κουλούρια). Τα παιδιά παρατηρούν. Τι άλλαξε στη σειρά; Τι πρόσθεσα; Τι αφαίρεσα;

- Πλάθω κουλουράκια: Πριν φτιάξουμε τα πασχαλινά κουλούρια, μπορούμε να βάλουμε όλα τα υλικά στη παρεούλα και τα παιδιά να χωριστούν σε ομάδες. Σκεπάζουμε τα υλικά με ένα πανί. Ποια ομάδα θα θυμηθεί, θα γράψει ή θα ζωγραφίσει τα περισσότερα υλικά;

- Λαγουδάκι μικρό, κάτι σου λείπει για το Πάσχα θαρρώ: Ένας λαγός σε μια καρτέλα και ο ίδιος λαγός σε έξι ακόμα καρτέλες. Σε κάθε εικόνα όμως, από τον λαγό λείπει κάτι και τα παιδιά καλούνται να το παρατηρήσουν και να το βρουν.

- Ένας ζωηρός, χρωματιστός λαγός: Με διάφορα χρώματα ζωγραφισμένοι και τα παιδιά τους παρατηρούν. Οι καρτέλες γυρίζονται ανάποδα και ζητάμε να χοροπηδήσει ο γαλάζιος λαγός ή να ανοιχτούν οι καρτέλες- λαγοί που έχουν το ίδιο χρώμα.

-Μέμο αυγών. Οι κάρτες των αυγών μπορεί να χρησιμοποιηθούν και αλλιώς. Στο χώρο οι κάρτες κάτω και τα παιδιά, ανά δύο, μπορούν μέσα στο καλάθι τους να μαζέψουν ζευγάρια αυγών και να κερδίσει αυτό που θα μαζέψει τα περισσότερα.

-Κυνήγι θησαυρού: Σοκολατένια αυγά κρύβονται μέσα στη τάξη και το κυνήγι ξεκινά για να καταφέρουν να φάνε τον γλυκό θησαυρό. Μπορεί η θέση του θησαυρού να δίνεται στα παιδιά με τη βοήθεια αινιγμάτων που πρέπει να λύσουν. Μια άλλη παραλλαγή είναι να κρυφτεί μόνο ένα αυγό στη τάξη και το παιδί να βοηθιέται από το χτύπημα των χεριών, όταν πλησιάζει και το χτύπημα των γονάτων, όταν απομακρύνεται.

-Πασχαλίτσα μου μικρή: Παιχνίδι αρίθμησης στο οποίο το παιδί τραβά έναν αριθμό και πρέπει να βρει τη πασχαλίτσα που πάνω της έχει τόσες βούλες.

- Η βόλτα του λαγού: Λαγέ μου μικρέ πρέπει να βγεις βόλτα για να μαζέψεις αυγά. Τρία από τον αγρότη, δύο από την νοικοκυρά, τέσσερα από τη κότα κοκ. Ρωτάμε τα παιδιά πόσα αυγά υποθέτουν ότι θα φέρει ο λαγός στο καλάθι του. Οι υποθέσεις γράφονται και μετά επαληθεύονται.

- Ο επιτάφιος: Το παιδί κρατώντας ένα κερί με το προστατευτικό ποτήρι, κάνει μια διαδρομή, προσπαθώντας να μη σβήσει η φλόγα.

-Αυγοδρομίες: Σπρώχνουν τα αυγά με διάφορους τρόπους για να το βάλουν μέσα στη φωλιά-στεφάνι(πόδι,δάχτυλα, μύτη, καλαμάκι)

-Το αυγό που καίει: Τα παιδιά σε κύκλο και το αυγό περνά από χέρι σε χέρι, όσο παίζει η μουσική. Με το σταμάτημα της, όποιος έχει το αυγό που καίει, πρέπει να βγει έξω. Το παιχνίδι συνεχίζεται μέχρι την ανάδειξη του νικητή. Παραλλαγή: Αυτός που έχει το αυγό πρέπει να πει μια λέξη που θυμίζει Πάσχα για να σωθεί και να μείνει στο παιχνίδι.

-Οι κότες και το αυγό τους: Στο χώρο σκόρπια αυγά που το καθένα πάνω θα έχει το όνομα κάθε παιδιού. Με το σύνθημα, οι κότες-παιδιά πρέπει να βρουν το δικό τους αυγό και να τρέξουν στη φωλιά τους στεφάνι. Μπορεί να γίνει και ανταγωνιστικό, βγαίνοντας έξω οι κότες που άργησαν. Στους επόμενους γύρους τα παιδιά μειώνονται, αλλά τα αυγά μένουν όλα.

-Ο γρήγορος λαγός: Τα παιδιά , ανά δύο χοροπηδώντας μόνο, προσπαθούν να μαζέψουν στο καλάθι τους, που είναι μακριά , όσα περισσότερα αυγά μπορούν. Κερδίζει αυτό το λαγουδάκι που έχει μαζέψει τα περισσότερα.

-Αχ, καημένο λαγουδάκι, κάποιος σου πήρε το αυγό και στο έκρυψε θαρρώ: Τα παιδιά στη παρεούλα έχοντας τις χούφτες τους κλειστές. Κάποιο όμως εκεί, κρύβει το αυγό. Το παιδί, που βρίσκεται έξω από τη τάξη, με το τέλος του ποιήματος, παρατηρώντας πρέπει να μαντέψει ποιο παιδί του "έκλεψε" το αυγό.

-Η τρύπια εφημερίδα: Μια εφημερίδα με μια μικρή τρύπα στη μέση. Εικόνες σχετικές με το Πάσχα. Βάζουμε μια εικόνα κάτω από την εφημερίδα. Από τη τρύπα φαίνεται ένα μικρό κομμάτι της εικόνας. Το παιδί μαντεύει ποια εικόνα είναι κρυμμένη από κάτω Αν θέλετε, μπορείτε με αυτήν την εικόνα, να πει κάποιο νέο που διάβασε στην εφημερίδα.

Πασχαλινά φύλλα εργασίας: