ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ ΚΑΙ ΠΑΛΙ
ΣΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΤΗΝ ΑΓΚΑΛΗ
Πόσο σ'αρέσει το κρυφτό, θέλεις να χάνεσαι,
πότε από κει, πότε από ΄δω.
Όταν σε ψάχνω στο κίτρινο χαλί, έξω στην αυλή,
εσύ έχεις πάει πάνω σε ένα γυμνό κλαδί.
Όταν σε ψάχνω στο βαρέλι με το κόκκινο κρασί,
εσύ έχεις πασαλειφτεί με του λαδιού την οσμή.
Που είσαι τώρα;
Μέσα σε μια τσάντα σχολική ή στη σιγανή βροχή;
Είσαι στη φρουτιέρα, που τη στολίζει ένα αχλάδι
ή στη μέρα που χάνεται μέσα στο βιαστικό σκοτάδι;
Έχω κάποιους φίλους, που με είδαν να παίζω μαζί σου κρυφτό
και θα μου πουν το δικό σου μυστικό.
Πάνω στα σύρματα, που μαζεύτηκαν για να φύγουν μακριά,
έριξαν από κει πάνω, μια κλεφτή ματιά.
Φτου! θα φωνάξω και πρέπει να βγεις
κι αυτά που κρατάς στην αγκαλιά σου, να μοιραστείς.
Δεν σου έμαθε η μαμά σου, να δίνεις μέσα από την καρδιά
και να παίζεις, χωρίς καμία ζαβολιά;
- Εγώ δεν έκανα καμία ζαβολιά, εμένα με μαρτύρησαν τα πουλιά.
Κυρία, έτσι δεν έγινε τελικά;
-Ας αποφασίσουν τα παιδιά!
ΟΧΙ!
Δεν έκανε καμία ζαβολιά! Βροντοφώναξαν όλα μαζί
και το φθινόπωρο καμαρώνει σαν παγόνι στην αυλή.
Λ.Ρ
-Γίναμε φύλλα που με το φύσημα του ανέμου-μουσικής, ταξιδέψαμε. Που φτάσαμε;
Στο χορτάρι, κάτω από το δέντρο, έχω κρυφτεί κάτω από ένα άλλο φύλλο, μέσα στη λίμνη, πάνω στα κύματα,στο μπαλκόνι ενός σπιτιού, στο καπό ενός αυτοκινήτου, κάτω από μια τριανταφυλλιά, με έχει πάρει ένα μυρμήγκι και σε ένα παπούτσι.
-Γιατί νομίζετε ότι τα δέντρα ρίχνουν τα φύλλα τους;Γιατί:
Ξεραίνονται.Τα παίρνει ο άνεμος και δεν αντέχουν.Θέλουν να αλλάξουν μέρος, γιατί δεν τους αρέσει πάνω σ'αυτό το δέντρο. Θέλουν να παίξουν με ένα μανιτάρι και να παίξουν κρυφτό με τα άλλα φύλλα. Το δέντρο κουράζεται να τα κρατάει συνέχεια. Πηγαίνουν μαμούνια πάνω στα φύλλα και τα γαργαλάνε και τα κόβουν. Δεν μπορεί να τα κρατήσει το δέντρο, γιατί έχουν πολύ βάρος και του πέφτουνε κάτω.
Αφού εξηγήσαμε το λόγο, κάναμε και μια μικρή αναπαράσταση. Η νηπιαγωγός έγινε δέντρο και άπλωσε τα κλαδιά-χέρια με τις παλάμες ανοιχτές. Κάθε παιδί πιάστηκε από ένα δάχτυλο.
Όσο ήταν καλοκαίρι τα φύλλα ακολουθούσαν το δέντρο,όπου κινιόταν. Στο φθινόπωρο όμως άρχισαν να πέφτουν. Όχι όλα μαζί. Το δάχτυλο που κουνιόταν και η παλάμη του παιδιού που αισθανόταν αυτή τη κίνηση έπρεπε να πέσει κάτω.
-Γνωρίζω το γράμμα Φ:Μπερδέψαμε γράμματα και αριθμούς και η Αλφαβήτα μάς ζήτησε να βρούμε αυτά που της ανήκουν. Βρήκαμε λέξεις που αρχίζουν από Φ. Το φτιάξαμε με το σώμα μας, με κορδόνια και γνωρίσαμε τον Φώτη και τη Φιλίτσα μέσα από ένα ποίημα που έγινε φύλλο εργασίας (στα προνήπια δόθηκε μια κρυμμένη εικόνα). Στο τέλος στολίσαμε το δέντρο μας με φθινοπωρινά φύλλα.Και επειδή το Φ ζήλεψε , κάναμε κάτι και γι' αυτό.
Ένα παιδί "ονομάστηκε" Αλφαβήτα και έφτιαξε το δικό της γράμμα.
(Το πρώτο φύλλο εργασίας δόθηκε στα νήπια και το άλλο στα προνήπια)
Το στολισμένο δέντρο
Το ζηλιάρικο Φ και το πατρόν του.
Πόσες λέξεις μπορείς να βρεις από "Φ"
Ψάχνουμε το Φ στο ποίημα που ακολουθεί:
Η Φανή και η Φωτεινή του φθινοπώρου ένα πρωί
φορτωθήκανε κατσαρόλες μες στο μαγεριό
για να φτιάξουν φαγητό!
-Τι θα φάμε; Τι να φάμε; φώναζε η Φωτεινή
-Φασολάδα φοβερή!, αποφάσισε η Φανή.
-Φρίκη! Τι φασαρία είν' αυτή; πετάχτηκε η φακή που τους άκουσε κι αυτή.
Φαντάσου να φτιάξουνε φακές! Φοβισμένη τρέχει βρίσκει τη φίλη της τη φάβα
κι αφουγκράζονται κι οι δυο για να δουν τι ιδέα φαεινή θα είχε η Φανή!
-Φασολάδα; Φοβερό! Φεύγα, τρέξε στο λεπτό!
Βάλε φτερά στα πόδια σου και φρόντισε να πεις
στα φασολάκια, στις φασόλες φουρτούνες θα τους βρουν
αν δεν εξαφανιστούν.
Φασολάδα αχνιστή που στο φούρνο θα ψηθεί θα γενούν στο πι και φι!
Φεύγει φουριόζα η φακή φυσάει και ξεφυσάει
τα φασόλια βρίσκει και τους ομολογάει:
-Φύγετε φασόλια μακριά, ακούστε που σας λέω
γιατί αν μείνετε εδώ σε λίγο θα σας κλαίω!
-Η Φανή η φαγανή κι η Φωτεινή η φανταχτερή
φασολάδα ετοιμάζουν φουρνιστή.
Τα φασόλια κι οι φασόλες και τα φρέσκα φασολάκια
τρέμουν σαν τα φυλλαράκια.
Φάρσα, φανταστήκανε θα είναι στην αρχή
μα η φακή επέμενε: "Φύγετε φίλοι μακριά, κινδυνεύετε φρικτά!".
Φεύγουν από το φεγγίτη πάνω σε μια φωτεινή αχτίδα
για να φωλιάσουν φρόνιμα σε μία φορτηγίδα.
Μα κι η φάβα κι η φακή φροντίσανε με ηρεμία
να κρυφτούν στου υπογείου μια γωνία.
Η Φωτεινή και η Φανή φασόλια δε βρίσκουν γρι
Μα ούτε φάβα ούτε φακή...
-Τώρα τι θα φάμε; φαγώθηκε η Φανή!
Σκέφτεται η Φωτεινή: "Θα φάμε φιλέτο ή φιδέ;"
-Εγώ λέω φρικασέ!
-Τι λες καλέ;Τι λες καλέ! ξεφώνισε η Φωτεινή, μα τι ιδέα είναι αυτή;
- Φρούτα! φώναξε η μια
-Φυστικοβούτυρο στις Φρυγανιές!!!! φωνάζει η άλλη.
Φωνακλούδες και οι δυο, φασαρία, σαματάς
φούντωσε ο καβγάς!
Και οι δυο οι φιλενάδες γίναν στο λεπτό φύλλο και φτερό!
Φτωχή Φανή! Φτωχή μου Φωτεινή...
δε φιλιώνετε στιγμή.
Τα φασόλια, οι φακές, η φάβα κι ο φιδές
φιλιά και αγκαλιές...
Ν.Ε.
Τις ανακαλύπτουμε και μέσα στην τάξη σε εικόνες σκορπισμένες. Την κάνουμε κουκλοθέατρο με διαλόγους που προσθέτουν τα παιδιά, τη δραματοποιούμε.
- Από τη λέξη στη πρόταση: Ακούστηκαν ήχοι (σύρσιμο ποδιών σε φύλλα πεσμένα, αέρας, βροχή, τρακτέρφωνές παιδιών σε σχολείο, το γκάρισμα ενός γαϊδάρου,τιτίβισμα χελιδονιών, φωνή σκίουρου, το μάσημα ενός μήλου). Τα παιδιά βρήκαν τον ήχο και πήραν τη λέξη και την έκαναν φθινοπωρινή πρόταση. Τι είπαν:
Πέφτουν τα φύλλα από τα δέντρα. Κάνω χειροτεχνίες με τα φύλλα.
Τα παιδιά πάνε στο σχολείο. Χτυπάει το κουδούνι του σχολείου.
Ανεβαίνω στη μηλιά για να κόψω μήλα. Αγόρασα μήλα για να τα κάνω μηλόπιτα.
Φεύγουν τα χελιδόνια για να πάνε σε ζεστές χώρες.
Φοράω ζακέτα γιατί έχει αέρα.
Ο γεωργός φορτώνει το γάιδαρο του με ένα μεγάλο σακί με σπόρους.
Ανοίγω την ομπρέλα γιατί έχει βροχή.
Ο γεωργός οργώνει με το τρακτέρ το χώμα.
Το σκιουράκι μαζεύει βελανίδια για να προλάβει το κρύο.
- Στο ρυθμό:Στο χτύπημα του ταμπουρίνου σε γρήγορο ρυθμό, τα παιδιά- φύλλα ταξίδευαν στο χώρο. Με το σταμάτημα της μουσικής τα φύλλα "πάγωναν'. Με το πρώτο χτύπημα λύγιζαν. Το ίδιο και με το δεύτερο. Στο απαλό σύρσιμο των χεριών πάνω στο ταμπουρίνο, τα φύλλα κυλούσαν κάτω. Αφού το παιχνίδι παίχτηκε αρκετές φορές, οι ήχοι παίζονταν μπερδεμένοι και τα παιδιά εκτελούσαν τις ανάλογες κινήσεις.
- Σε ετοιμότητα:Τα κοντάρια και τα στεφάνια , δέντρα που στις ρίζες τους είχαν ένα πορτοκαλί φύλλο, ένα καφέ και ένα κίτρινο. Με το σύνθημα, που ήταν μια συγκεκριμένη σειρά χρωμάτων(καφέ-πορτοκαλί- κίτρινο) τα παιδιά έπαιρναν στα χέρια τους το καφέ φύλλο, περπατούσαν, έχοντας τον κορμό-κοντάρι ανάμεσα στα πόδια τους, έμπαιναν και με τα δύο πόδια στο φύλλωμα-στεφάνι και πήγαιναν το φύλλο σε ένα καλάθι. Συνέχισαν με τον ίδιο τρόπο για το πορτοκαλί φύλλο και για το κίτρινο. Ποιο παιδί θα τα καταφέρει;Μπορεί και να γίνει και με πιο απλές εντολές.
-Πέτα τα φύλλα από ψηλά: Στεφάνια στο πάτωμα, 3 για μας. Και τα παιδιά μπρόστά από κάθε στεφάνι πάνω σε καρεκλάκι κρατούν ένα καλαθάκι με φύλλα. Πετούν ένα ένα τα φύλλα στο στεφάνι μπροστά τους. Ποια και πόσα θα πέσουν μέσα στο στεφάνι; Ποιος θα καταφέρει να στοχεύσει καλά και να συγκεντρώσει περισσότερα φύλλα μέσα στο στεφάνι.
Και η δραστηριότητα συνεχίζεται: Γιατί κάποια φύλλα έπεσαν έξω; Δε σημαδέψατε σωστά;
Και οι απαντήσεις: Τα παίρνει ο αέρας, είναι πιο μικρά, είναι πιο ελαφριά.
Κι έτσι προκύπτει και η δραστηριότητα για τη βαρύτητα...
Βαρύ ή ελαφρύ ποιος ξέρει να μας πει γιατί εγώ πέφτω πιο γρήγορα στη γη!
Παρατηρήσαμε ότι τα φύλλα από τα αειθαλή δέντρα πέφτουν πιο γρήγορα κάτω και στοχευμένα μέσα στο στεφάνι σε αντίθεση με τα αλλά φύλλα των φυλλοβόλων δέντρων (είναι πιο μυτερά, είναι πιο στενά, είναι πιο μεγάλα, είναι πιο βαριά)
Ρίχνουμε αντικείμενα από ψηλά και μαντεύουμε ποιο θα πέσει πιο γρήγορα και γιατί.
Και γιατί όλα πέφτουν κάτω στη γη; Τι έχει η γη; μαγνήτη; (Είναι η βαρύτητα που είναι μια δύναμη που δρα σε οτιδήποτε βρίσκεται πάνω στη γη μας.) Υποσχεθήκαμε ότι θα μάθουμε περισσότερα για αυτήν.
- Σε ένα δάσος φθινοπωρινό: Με στεφάνια και κοντάρια φτιαγμένο,περπάτησαν και θαύμασαν το δάσος,χωρίς όμως να κάνουν ζημιά στα δέντρα.(δεν μετακινώ κοντάρια και στεφάνια από τη θέση τους)
- Τι είναι κρυμμένο;Στη κουφάλα ενός δέντρου φαινόταν ένα κομμάτι από μια φθινοπωρινή εικόνα και το παιδί προσπαθούσε να βρει το όλο της εικόνας.
-Φυλλοβόλα κι Αειθαλή: Ως έναυσμα δείχνουμε στα παιδιά την εξής εικόνα και ζητάμε να μας πουν τις ιδέες τους:
Ακολουθεί η αφήγηση από μας της μικρής ιστορίας που βρήκαμε στο elniplex ΕΔΩ. Βέβαια την εμπλουτίσαμε λίγο και την αλλάξαμε, αλλά ήταν μια καλή ιδέα για να μπούμε στο θέμα μας. Στη συνέχεια εμφανίζουμε στα παιδιά διάφορα φύλλα που μας δάνεισαν οι φίλοι μας τα δέντρα και αυτά που συγκεντρώσαμε από την αυλή και τη γειτονιά μας.
Παρατηρούμε τα φύλλα από αειθαλή και φυλλοβόλα δέντρα. Τα ταξινομούμε και κάνουμε συγκρίσεις. Παρατηρούμε από εικόνες και γνωρίζουμε τις ονομασίες των δέντρων όπου ανήκει το κάθε φύλλο...Αντιστοιχούμε φύλλο με δέντρο.
Παίζουμε: Ποια ομάδα θα συγκεντρώσει στην αυλή της τα πιο πολλά φύλλα;
Δυο ομάδες παιδιών και φύλλα σκορπισμένα στο χώρο. Τα παιδιά ορίζουν τις αυλές τους και το παιχνίδι αρχίζει. Νικήτρια ομάδα αυτή που θα καταφέρει να συγκεντρώσει τα περισσότερα φύλλα σε ορισμένο χρόνο.
Παραλλαγή: Ποια ομάδα θα καταφέρει να καθαρίσει την αυλή της από τα φύλλα;
Ένα σκοινί-φράχτης χωρίζει τις δυο αυλές. Σε κάθε αυλή υπάρχουν σκόρπια φύλλα και η κάθε ομάδα προσπαθεί να πετάξει τα φύλλα της στην απέναντι αυλή ώστε να μείνει καθαρή η αυλή της. Κι αν θέλετε να το δυσκολέψετε; Δώστε συγκεκριμένο τρόπο: Αδειάζουμε την αυλή μόνο με τα χέρια, μόνο με σκουπάκια, μόνο με φτυαράκια, κοκ.
Με τα χρώματα του φθινοπώρου δουλεύουν με τέμπερες μια εικόνα φθινοπωρινή
Και στο αφηρημένο, η φαντασία δίνει κάτι συγκεκριμένο: Τα παιδιά φαντάστηκαν τι θα μπορούσε να είχε ζωγραφίσει ο φίλος τους πάνω στο χαρτί και οι λεπτομέρειες τονίστηκαν με μαρκαδόρο.
Οι Μεταμορφώσεις ενός Δάσους
Πως να είναι το δάσος μέσα στο φθινόπωρο;
(Το ίδιο φόντο θα γίνει για όλες τις εποχές)
Από το "λίγο" μιας εικόνας στο "πολύ".
Ένα φύλλο σαν βιτρό και ένα σαλιγκάρι, όχι τόσο βιαστικό.
Όταν το μαύρο μπαίνει κι αυτό στον φθινοπωρινό χορό ή
όταν μια λέξη γίνεται εικόνα σε φόντο φθινοπωρινό.
Φθινοπωρινός πίνακας (ομαδική εργασία)
Ένα σαλιγκάρι κουβαλάει του φθινοπώρου τη χάρη.
Τι βλέπουν τα μάτια μου τα δυο,
μετά από ένα βροχερό πρωινό;
Καλώς μας ήρθες λοιπόν φθινόπωρο!
