Σπόροι μικροί, σπόροι μεγάλοι, σπόροι που τρώγονται, σπόροι που δεν τρώγονται, σπόροι που φυτεύονται φθινόπωρο, σπόροι που φυτεύονται στο χωράφι, στον κήπο ή φυτρώνουν μόνοι τους. Τι είναι αυτός ο σπόρος; Και η απάντηση που πήραμε: "κάτι που φυτρώνει"... Κι εμείς εξηγούμε όσο πιο απλά μπορούμε. Κάθε σπόρος κουβαλά μέσα του ένα μωρό φυτό. Διαφορετικό για κάθε σπόρο όπως γίνεται και με κάθε ζωντανό οργανισμό. Όπως τα σκυλάκια γεννούν κουτάβια, οι κότες κοτοπουλάκια, κοκ έτσι και από κάθε σπόρο γεννιέται- φυτρώνει είναι η σωστή λέξη- ένα φυτό του ίδιου είδους. Και αναφέρουμε παραδείγματα από σπόρους που έχουμε συγκεντρωμένους. Αν φυτέψω ένα σπόρο από μήλο θα βγει; Μια Μηλιά, ένα σπόρο από ντομάτα; Μια Ντοματιά και συνεχίζουμε το παιχνίδι του μαντέματος για λίγο...
Δυο βιβλία γίνονται το έναυσμα για να φουντώσει η συζήτηση και να συζητήσουμε για τον κύκλο της ζωής ενός σπόρου και στη συνέχεια ενός φυτού...
Αφού τα μάθαμε καλά και παίξαμε τον κύκλο ζωής του φυτού μιμητικά είπαμε να εκφραστούμε και εικαστικά...
Διαλέξαμε το σπόρο που θα ταξιδέψει και ξεκινήσαμε το ταξίδι βήμα βήμα...
Τώρα γνωρίζουμε πως μεγαλώνει ένα σποράκι
Κι επειδή είμαστε τάξη που μας αρέσει να πειραματιζόμαστε και να φτιάχνουμε διάφορα με τα χεράκια μας... ό,τι στα χέρια μας μας βρεθεί γίνεται τέχνη εικαστική...
ΟΜΑΔΙΚΗ
ή ΑΤΟΜΙΚΗ
Και συνεχίζουμε...
Δουλειές του Φθινοπώρου και η σπορά η πιο σημαντική για του ανθρώπου τη ζωή. Μιλάμε για αυτήν την πανάρχαια ασχολία και την εξέλιξή της μέσα στο χρόνο μέσα από ένα κείμενο "Η Σπορά" Διήγημα του Σπύρου Κ. Καραμούντζου
" Όταν θα έφτανε η ευλογημένη αυτή μέρα, στο τέλος περίπου του Σεπτέμβρη, έπρεπε να έχει γίνει, σύμφωνα με το έθιμο, ο αγιασμός του σπόρου. Στις 14 Σεπτέμβρη, γιορτή του Τίμιου Σταυρού, όλες οι οικογένειες πηγαίνανε στην εκκλησία μικρή ποσότητα σπόρου, απ’ αυτό που θέλανε να σπείρουν, μέσα σε σακουλάκια ή πετσέτες, σιτάρι, κριθάρι κλπ., για τον απαραίτητο αγιασμό. Τα τοποθετούσαν όλοι στο τέμπλο μπροστά και ο παπάς διαβάζοντας τις καθορισμένες ευχές αγίαζε όλους τους σπόρους, μια και σε λίγες μέρες άρχιζε η περίοδος της σποράς.
Την ημέρα που θα πηγαίνανε να σπείρουν βάζανε μέσα στο σακί κι ένα ρόδι και μερικά καρύδια, που συμβόλιζαν το κάθε σπυράκι να κάνει πολύ καρπό σαν το ρόδι και να είναι γερός , όπως το καρύδι. Στο χωράφι που έφτανε και πριν αρχίσει ο γεωργός τη σπορά και στη συνέχεια το όργωμα, αφού έκανε το σταυρό του έσπαζε το ρόδι στο υνί του ελετριού και το σκόρπιζε μαζί με το σπόρο στο χωράφι. Τα καρύδια τα σπάζανε και τα τρώγανε όσοι συμμετείχαν στη σπορά. Αν ήταν όλα γερά και όχι κούφια, αυτό ήταν καλό σημάδι για τη σοδειά του χωραφιού.
Στο δικό μας σπιτικό το βάρος κάθε χρόνο της σποράς το σήκωνε ο πατέρας κι ο μεγαλύτερος αδερφός, ο Γιάννης. Η μάνα με την αδερφή μου, τη Σοφιά, φρόντιζαν για το σπόρο, για το φαγητό, και βοήθαγαν τις πιο πολλές φορές στο σκάψιμο με το ξινάρι, όπως έχω αναφέρει κι αλλού.
Τα υπόλοιπα παιδιά θα έλεγα ότι τη γλιτώναμε τη δουλειά αυτή, όπως και πολλές άλλες σκληρές δουλειές, λόγω ηλικίας και γιατί τέτοιον καιρό είχαν ανοίξει τα σχολεία. Θυμάμαι τη μόνιμη συμβουλή του πατέρα μου προς εμάς, «μάθετε γράμματα, για να μην τραβάτε στη ζωή σας τα ίδια βάσανα με μας» και για να μην το ξεχνάμε, μας έπαιρνε κοντά του, για να βλέπουμε πόσο κουραζότανε, για να τον βοηθάμε στο σκάψιμο, στο ξελιθάρισμα, για ν’ αντέχουμε στην πείνα και στη δίψα και για να φυλάμε με δύσκολες καιρικές συνθήκες τα ζωντανά μας. Δεν ξέρω πόσο άξιζε η δουλειά μας, ξέρω όμως ότι όλες αυτές οι εμπειρίες ήταν το καλύτερο μάθημα για τη μελλοντική μας σταδιοδρομία.
Πριν έρθει η μέρα της σποράς, ο πατέρας είχε φροντίσει να επιδιορθώσει τα απαραίτητα σύνεργα, αλέτρι, τραβηχτά, παλάντζα, λαιμαριές, ξιόνη, σβάρνα κλπ. Τη συγκεκριμένη μέρα σηκωνότανε με το χάραμα, γιατί τα χωράφια ήτανε μακριά. Φόρτωνε στο ένα μουλάρι τα σύνεργα και στο άλλο τα σακιά με το σπόρο. Έπρεπε να φτάσει στο χωράφι με την ανατολή του ηλίου. Πρώτη δουλειά ήταν να ζέψουν τα μουλάρια κι αμέσως ο Γιάννης έκανε περιμετρικές αυλακιές, ορίζοντας το χώρο του χωραφιού, μέσα στον οποίο θα γινότανε η σπορά. Ο πατέρας φορούσε την ποδιά, τη γέμιζε σιτάρι κι αφού έκανε το σταυρό του σκόρπιζε με περίσσια τέχνη το σπόρο σ’ όλη την έκταση ομοιόμορφα. Η δουλειά, δηλαδή το όργωμα, με μία μικρή διακοπή το μεσημέρι, για να φάνε και να ξεκουραστούν οι ίδιοι και τα μουλάρια, για τα οποία υπήρχε λίγο κριθάρι στο τορβά ή κανά χειρόβολο σανός, τελείωνε , όταν βασίλευε ο ήλιος. Στη συνέχεια ξεζεύανε τα μουλάρια κι αν θα συνέχιζαν και την άλλη μέρα, κρύβανε τα σύνεργα μέσα σε μια πατουλιά, για να μην τα πηγαινοφέρνουνε.
Όταν φεύγανε, γιατί βασίλευε ο ήλιος, σταμάταγε για λίγο στην άκρη του χωραφιού ο πατέρας, έβγαζε τον κούκο, δηλαδή την τραγιάσκα του, σκούπιζε τον ιδρώτα, και κοίταζε το οργωμένο χωράφι για άλλη μία φορά. Κατάκοπος αλλά και ικανοποιημένος για το έργο του, έλεγε ψιθυριστά την προσευχή και την ευχή του, για να φυτρώσει και να καρπίσει ο σπόρος και βιαστικός έπαιρνε το δρόμο του γυρισμού, μην τους πιάσει το σκοτάδι, πράγμα που είχε συμβεί πολλές φορές."
Έτσι ξεκινά και η συζήτησή μας... για τη σπορά μέσα από ερωτήσεις προς τα παιδιά. Βρήκαμε ομοιότητες και διαφορές του τότε και του τώρα. Η τεχνολογία μπορεί να ανακούφισε τον κόπο των ανθρώπων, αλλά πήρε μαζί της τα τραγούδια του κάμπου, τις γλυκές παραδόσεις και το μεγαλείο της ομορφιάς των παλιών χρόνων. Κι εμείς τις ζωντανέψαμε με τραγούδι μιμητικό "Ο Γεωργός πάει στον αγρό" και "Πρωί πρωί με την αυγή πάν' στο χωράφι οι γεωργοί".
Τέλος, η παραβολή του Σπορέα έγινε αφορμή να ασχοληθούμε με φυσικές επιστήμες
Ποιος σπόρος είναι ο τυχερός; Σε τι συνθήκες θα πρέπει να μεγαλώσει;
Έτσι και για του λόγου το αληθές φυτέψαμε τις δικές μας φακές
και το αποτέλεσμα μετά από παρατηρήσεις και πειραματισμούς
σε φυσιολογικές συνθήκες
αλλά...
χωρίς αέρα, νερό, φως ή χώμα οι υποθέσεις μας βγήκαν αληθινές.
και για να είμαστε σίγουροι ότι το φυτό μας δε θα κινδυνέψει από απρόσκλητους επισκέπτες φτιάξαμε και τον προστάτη φύλακα για τα σποράκια μας... "Ο Αχυρένιος" μας!(αναπαράσταση ζωγραφικού πίνακα- ομαδική εργασία)
"Ρίξε σπορά και τη σοδειά καιρός θα σου τη φέρει..." Α. Σικελιανός
