ΧΕΙΜΩΝΑΣ

Καλώς ήρθες Χειμώνα!

Έρχομαι μέσα από έρημους ασφαλτόδρομους.

Έλα, έλα κοριτσάκι!

Μυρίζω φασουλάδα, πορτοκάλι και τραγανιστό τσουρέκι.

Έλα, έλα αγοράκι φόρεσε το σκούφο σου, βάλε τα μάλλινα γάντια σου,

άνοιξε το στόμα σου, να ξεδιψάσεις με το χιόνι,

γέμισε τις τσέπες σου σταφίδες, καρύδια και ξεραμένα σύκα.

Τάισε με ψίχουλα τα πεινασμένα σπουργίτια.

Έρχομαι μέσα από τις παγωμένες λίμνες και τα ποτάμια,

τα γυμνά κλαδιά και το μολυβένιο ουρανό...

Άσ' το μόνο του στη γωνιά του το πατίνι,

κάνε το φίλο σου να δακρύσει με μια φέτα μανταρίνι.

Τι κάνει η γιαγιά σου; Πλέκει ακόμη στο περβάζι;

Για κοίτα πως μελάνιασε η μύτη σου...

την πάγωσε τ' αγιάζι...

Έλα, έλα αγοράκι. Έλα, έλα κοριτσάκι...

Δεν μ' ακούς; Είμαι ο Χειμώνας!

Μάρω Λοΐζου (Ποιήματα για τις τέσσερις εποχές)

Μπορεί η εισαγωγή στο θέμα να γίνει και μέσα από τα πολύ όμορφα βιντεάκια που ακολουθούν

Το Τραγούδι του Χειμώνα: Παιχνιδοτράγουδο για πολλαπλές δραστηριότητες λόγου και όχι μόνο... Εμείς το χρησιμοποιήσαμε για να φτιάξουμε το δικό μας ποίημα.
Α-α-α, αρχίζει η παγωνιά
πάει ο ήλιος έχει φύγει
και το κρύο μας τυλίγει
Α-α-α αρχίζει η παγωνιά!

Ε-ε-ε, χειμώνα παγερέ!
Ξύλα ανάβουν μες στα τζάκια
και ζεσταίνουν τα σπιτάκια
Ε-ε-ε, χειμώνα παγερέ!

Ι-ι-ι, βοριάδες τσουχτεροί!
Πόρτες, παραθύρια κλείστε
τους ανέμους έξω αφήστε,
Ι-ι-ι, βοριάδες τσουχτεροί.

Ο-ο-ο, ζεστά που θα ντυθώ!
Έξω στην αυλή θα τρέξω
με χιονόμπαλες θα παίξω
Ο-ο-ο, ζεστά που θα ντυθώ!

Ου-ου-ου, το κρύο πάει παντού!
Τα χεράκια ξυλιασμένα
και τα πόδια παγωμένα,
Ου-ου-ου, το κρύο πάει παντού!

Και με την ερμηνεία του μεγάλου τραγουδοποιού Δ.Σαββόπουλου ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΟΥ ΧΕΙΜΩΝΑ

Φέρτε παλτά, φέρτε κουβέρτες και σκουφιά
Ήρθαν τα χιόνια και τα κρύα στις αυλές μας
Φέρτε να βράσουμε ροφήματα ζεστά
Να ζεσταθούνε επιτέλους οι καρδιές μας

Ήρθε ο χειμώνας ο σοφός για να οργανώσει
Βραδιές με κάστανα γύρω από τη φωτιά
Τρεις μήνες μένει κι επιμένει να ενώσει
Τους φίλους όλους σε σπιτάκια γιορτινά 

Ντύσου καλά προτού να βγεις από το σπίτι σου
Έχει χιονίσει κι όλα γύρω είναι λευκά
Είναι χειμώνας - δες την παγωμένη μύτη σου
Να ζεσταθούμε έλα οι δυο μας αγκαλιά.

Ήρθε ο χειμώνας ο σοφός για να οργανώσει
Βραδιές με κάστανα γύρω από τη φωτιά
Τρεις μήνες μένει κι επιμένει να ενώσει
Τους φίλους όλους σε παιχνίδια γιορτινά!

Ας φτιάξουμε μια ιστορία...
- Μαζί με τα παιδιά φτιάχνουμε μια χειμωνιάτικη ιστορία. Τα ενθαρρύνουμε να φτιάξουν όλα μαζί μια ιστορία με πρωταγωνιστή ένα χιονάνθρωπο, ένα σκιέρ, μια χιονονιφάδα, ένα σπουργίτι ή ό,τι άλλο επιλέξουν αυτά. Μπορεί το τέλος της ιστορίας να είναι ατομικό ή να επιλέξουν από διαφορετικές προτάσεις παιδιών. Στο τέλος γράφουμε και εικονογραφούμε την ιστορία και την τοποθετούμε στη βιβλιοθήκη της τάξης.
- Το κάθε παιδί φτιάχνει τη δική του χειμωνιάτικη ιστορία από μια εικόνα με σχετικό θέμα που επιλέγει. Του δίνουμε 10 λέξεις "χειμωνιάτικες" πχ, χιονάνθρωπος, κάστανα, Χριστούγεννα, αμυγδαλιά, κοκ και καλείται στην ιστορία που θα μας διηγηθεί να χρησιμοποιήσει όσες περισσότερες από αυτές μπορεί.
- Επιλέγουμε ένα από τα παραπάνω ποιήματα και τα παιδιά επιλέγουν ένα στίχο που τους εντυπωσίασε και φτιάχνουν τη δική τους χειμωνιάτικη ιστορία ομαδικά ή ατομικά Πχ. "έχει χιονίσει κι όλα γύρω είναι λευκά...." ...έξω από το δάσος επικρατεί απόλυτη ησυχία.Ξαφνικά... Βοηθάμε τα παιδιά παροτρύνοντάς τα να συνεχίσουν χρησιμοποιώντας χρονικούς συνδέσμους.
- Σου δίνω τον ήρωα μου λες την ιστορία. Επιλέγουμε εμείς τον πρωταγωνιστή και παροτρύνουμε τα παιδιά να δημιουργήσουν μια περιπέτεια του.
- Ένα σκίτσο μια ιστορία. Ένα παιδί ζωγραφίζει σε ένα χαρτί κάτι που θυμίζει χειμώνα πχ. ένα τζάκι και οι υπόλοιποι δημιουργούν μια ιστορία με έναυσμα αυτό.
- Παραμυθοσαλάτα από αγαπημένα χειμωνιάτικα παραμύθια.
- "Θα του αλλάξουμε τα φώτα!" Διαβάζουμε ένα χειμωνιάτικο παραμύθι, πχ. το "O Χιονάνθρωπος που χάριζε με την καρδιά του" της Μαρ. Καββαδά και αλλάζουμε όλη την πλοκή κρατώντας μόνο την αρχή και τους ήρωες.
- Μέσα σε ένα σεντουκάκι κρύβεται παραμυθάκι! Μέσα σε ένα σεντούκι μικρό έχουμε τοποθετήσει ένα σάλι, ένα κάστανο, ξερά φύλλα, ένα γάντι, σπόρους. Παροτρύνουμε τα παιδιά να μαντέψουν ποιος τα ξέχασε ή τα έκρυψε εκεί, γιατί, μήπως τελικά κρύβουν ένα μυστικό ή μια φανταστική περιπέτεια; Ας την ανακαλύψουμε...
- Ιστορίες γύρω από τη φωτιά. Ας υποθέσουμε ότι βρισκόμαστε στο παρελθόν σε μια σπηλιά έξω χιονίζει κι εμείς γύρω από τη φωτιά πλάθουμε ιστορίες...Κάθε παιδί με τη σειρά μας διηγείται την ιστορία-παραμύθι που μόλις σκέφτηκε. Η πιο πρωτότυπη ιστορία γίνεται βιβλίο εικονογραφημένο για τη βιβλιοθήκη μας. 
- Το ποίημα της Μάρω Λοίζου γίνεται αφορμή για λεκτικό παιχνίδι. Το ποίημα χωρίζεται σε κομμάτια που το παιδί καλείται να βρει την αντίστοιχη εικόνα και να την βάλει κάτω από ττους στίχους που άκουσε. Λίγο πιο περίπλοκο, θα μπορούσαμε να διαβάσουμε το συγκεκριμένο κομμάτι παραλείποντας τη λέξη- κλειδί και να τη ζητήσουμε από το παιδί.( έλα αγοράκι φόρεσε τον...)

                          

Παιχνίδια με...χειμωνιάτικη διάθεση

Γινόμαστε οι ντετέκτιβ του Χειμώνα...  Βγαίνουμε στην αυλή για να βρούμε που κρύβεται ο Χειμώνα χρησιμοποιώντας τις αισθήσεις μας.
Παρατηρούμε με το βλέμμα τη φύση γύρω μας. Ο Χειμώνας κρύβεται... στα παγωμένα νερά του δρόμου και της αυλής, στα γυμνά κλαδιά, στο ζεστό ντύσιμο των ανθρώπων που περπατούν, κοκ.
Αφουγκραζόμαστε με την ακοή τους ήχους του...στο βοριά που σφυρίζει, στα ξερά κλαδιά που τρίζουν, στις φωνές των παιδιών που παίζουν με το χιόνι,κλπ.
Μυρίζουμε τη μυρωδιά του...πορτοκάλι, μανταρίνι, καπνός από τζάκια, τσάι, σοκολάτα ζεστή...κοκ.
Αισθανόμαστε στο σώμα και τα χέρια μας το χειμώνα...στα μάγουλα που κοκκινίζουν, στα παγωμένα άκρα μας, στα χνώτα μας που αχνίζουν,κοκ.
Συγκεντρώνουμε τις απαντήσεις των παιδιών και φτιάχνουμε στη συνέχεια στην τάξη το δικό μας ποίημα όπως αυτό της Μ. Λοΐζου "Δεν μ' ακούς;".

Και για να ζεσταθούμε χορεύουμε και τραγουδάμε το "Χειμωνιάτικο" Χόκι Πόκι" μας...
Με το ένα γάντι εδώ το ένα γάντι εκεί
το ένα γάντι εδώ και το κουνάω όπως μπορώ 
και τρέμω από το κρύο και χοροπηδώ λίγο να ζεσταθώ!
Με το ένα μποτάκι εδώ, το άλλο μποτάκι εκεί
το ένα μποτάκι εδώ και το κουνάω όπως μπορώ
και τρέμω από το κρύο και χοροπηδώ λίγο να ζεσταθώ!
Με το σκουφί μου εδώ....
Με το κασκόλ μου εδώ....
Και τον ποπό εδώ και το ποπό εκεί 
και τον ποπό εδώ και τον τρίβω όπως μπορώ
μα ξέρω τι να κάνω για να ζεσταθώ 
τρελά χοροπηδώ!!!

Κι επειδή μας αρέσει η κίνηση και μας ζεσταίνει...έχουμε κι άλλα τραγουδοπαίχνιδα αυτοσχέδια ή δανεισμένα:
"Ο Χιονάνθρωπος" δικής μας έμπνευσης το τραγουδάμε με ρυθμό και κάνουμε ανάλογες κινήσεις
Είμαι ένας χιονάνθρωπος χονδρός
κι αν δεν είμαι και πολύ κομψός
είμαι έξυπνος και συμπαθητικός.
Στέκομαι στο κρύο και στην παγωνιά
κι ο Βοριάς παίζει μαζί μου και γελά
και στη μοναξιά μου κάνει συντροφιά.
Έχω μια μυτόγκα τόση δα
κι ένα στόμα που χαμογελά
μάτια κάρβουνο μα ζεστή καρδιά!
Καπελάκι και κασκόλ φορώ
και στο χέρι μου σκούπα κρατώ
μη μου κάνετε κακό σας αγαπώ!

Ένα παιχνιδοτράγουδο που υπάρχει στο You tube
"Ο Σκιέρ"
Όταν πας να κάνεις σκι πάνω στα ψηλά βουνά
ξάφνου να σου ένας σκιέρ σου χαλάει τη δουλειά...
Ω, ω, ω, ω (χτύπημα στα γόνατα)
Γιο λαλα κυρία, γιο λαλα κουκου (δυο χτυπήματα στα πόδια δυο παλαμάκια)
φσσσστ (μίμηση σκιέρ) 
γιο λαλα κυρία γιο (δυο χτυπήματα στα πόδια ένα παλαμάκι)
Όταν πας να κάνεις σκι πάνω στα ψηλά βουνά
ξάφνου μια αρκούδα σου χαλάει τη δουλειά
Ω, ω, ω, ω (χτύπημα στα γόνατα)
Γιο λαλα κυρία, γιο λαλα κουκου (δυο χτυπήματα στα πόδια δυο παλαμάκια)
φσσσστ (μίμηση σκιέρ) 
γιο λαλα κυρία γιο (δυο χτυπήματα στα πόδια ένα παλαμάκι)
Όταν πας να κάνεις σκι πάνω στα ψηλά βουνά
ξάφνου μια χιονοστιβάδα σου χαλάει τη δουλειά...
Ω, ω....
Όταν πας να κάνεις σκι πάνω στα ψηλά βουνά
ξάφνου ένα έλκηθρο σου χαλάει τη δουλειά...
Ω, ω....
Όταν πας να κάνεις σκι πάνω στα ψηλά βουνά
ξάφνου δυο φίλοι σου χαλάνε τη δουλειά...
(Μπορείτε να προσθέσετε κι άλλα λόγια) 
Όταν πας να κάνεις σκι πάνω στα ψηλά βουνά
να σου η κυρία σου χαλάει τη δουλειά...
Ω, ω, ω....

΄"Ασπρο, Κρύο Χιόνι"
(Μ.Γουδέλη, μελωποιημένο)
Άσπρο, κρύο χιόνι όλα τα παγώνει!
Στο κεφάλι μου κολλάει λιώνει και κυλάει.
Άσπρο, κρύο χιόνι όλα τα παγώνει.
και στο μέτωπο κολλάει, λιώνει και κυλάει.
Άσπρο, κρύο χιόνι όλα τα παγώνει.
και στη μυτούλα μου κολλάει, λιώνει και κυλάει.
Άσπρο, κρύο χιόνι όλα τα παγώνει.
και στα μάγουλα κολλάει, λιώνει και κυλάει.
Άσπρο, κρύο χιόνι όλα τα παγώνει.
και στ' αφτάκια μου  κολλάει, λιώνει και κυλάει.
Άσπρο, κρύο χιόνι όλα τα παγώνει.
και στα χέρια μου κολλάει, λιώνει και κυλάει.
Άσπρο, κρύο χιόνι όλα τα παγώνει.
και στα ρούχα μου κολλάει, λιώνει και κυλάει.

" Μέσα στην τσάντα": Βάζουμε μερικά αντικείμενα ή ρούχα που θυμίζουν χειμώνα (ένα ψεύτικο χιονάνθρωπο, κάστανο, μανταρίνι, ένα σκούφο, ένα σάλι, κοκ).Τα παιδιά περιγράφουν τα αντικείμενα. Ένα παιδί επιλέγει κρυφά κάτι από την τσάντα και το περιγράφει. Τα άλλα παιδιά προσπαθούν να μαντέψουν ποιο είναι.

"Τι λείπει;": Τοποθετούμε 5-6 εικόνες σχετικές με το χειμώνα (ή αντικείμενα). Ζητάμε από τα παιδιά να τα παρατηρήσουν καλά και μετά κρύβουμε μία ή δυο εικόνες και τα καλούμε να βρουν ποια ή ποιες λείπουν.

¨Φτιάξε τον χιονάνθρωπο": Έχουμε στο τοίχο κολλημένο ένα χιονάνθρωπο που του λείπει το καπέλο, η μύτη, τα μάτια, το στόμα. Τα παιδιά με κλειστά τα μάτια προσπαθούν να τοποθετήσουν σωστά τα κομμάτια που λείπουν.

"΄Ενα ποίημα  για να  παίξεις, να  ζωγραφίσεις, να φτιάξεις κολλάζ, να το δραματοποιήσεις, να το διασκευάσεις όπως σου αρέσει": 
της Ντ. Χατζηνικολάου
Όλα σκεπάστηκαν με άσπρο χαλί
γλέντι τρικούβερτο μες στην αυλή.
-Χιονάνθρωπο πάμε να φτιάξουμε,
ελάτε παιδιά να γελάσουμε!
Να! τ' ανθρωπάκι....καπέλο φαρδύ,
πούρο στο στόμα, στο χέρι ραβδί.
Είν' όλο πόζα και μεγαλείο...
Ήλιε μην κάνεις κανένα αστείο!
Δέστε! Θαρρώ μας γελάει πονηρά.
Μα βγήκε ό ήλιος....Τι συμφορά!
Και τ' ανθρωπάκι πια δε γελάει.
Δάκρυσε λίγο, έλιωσε, πάει...

Ο Χειμώνας της Γιάννας Σέργη
Άντρας σωστός είν' ο Χειμώνας
με βαριά περπατησιά,
ίσαμε δυο μέτρα μπόι
και με γκρίζα τα μαλλιά.
Κάθε που 'ρχεται στη γη μας
δώρα της φέρνει ακριβά,
κρυσταλλένια δαχτυλίδια
και χιονένια φορεσιά!
Και αυτή ευτυχισμένη
πλημμυρίζει από χαρά
και φουσκώνει από αγάπη
η μεγάλη της καρδιά.

"Φτιάχνω το δικό μου χιονάνθρωπο και διαβάζω την κρυφή του σκέψη!": Τα παιδιά ζωγραφίζουν ή κατασκευάζουν το δικό τους χιονάνθρωπο και αφηγούνται ποια σκέψη κρυφή τον
βασανίζει ή προβληματίζει. Ανάπτυξη λόγου.

"Σωστό-Λάθος!": Λέμε στα παιδιά διάφορες προτάσεις και τα παιδιά καλούνται να βρουν το λάθος αν υπάρχει. Στο σωστό χειροκροτούν ή γελούν στο λάθος μένουν αμίλητα!Πχ.
Το Χειμώνα βάζω το μαγιό μου και πάω για μπάνιο στη θάλασσα!
Το Χειμώνα μου αρέσει να ψήνω κάστανα στο τζάκι...

"Ιχνηλάτες": Σχεδιάζουμε αποτυπώματα ζώων ή πουλιών κι ένα παιδί είναι ιχνηλάτης. Τα άλλα παιδιά χρησιμοποιώντας τα ίχνη "μεταμορφώνονται", κρύβονται και προσπαθεί ο "ιχνηλάτης" να τα ανακαλύψει ακολουθώντας τα ίχνη και να μαντέψει σε τι έχει "μεταμορφωθεί" παρατηρώντας τα.

"Περπατώ με μουσική, εκτελώ την εντολή!": Με τη συνοδεία ανάλογης μουσικής τα παιδιά γίνονται σκιέρ, ορειβάτες σε χιονισμένη πλαγιά, χιονάνθρωποι, πουλάκια που ψάχνουν για τροφή, χιονονιφάδες που τις παρασύρει ο βοριάς, αγριεμένος και παγωμένος αέρας, χιονοθύελλα, κάνουμε έλκηθρο, παίζουμε χιονοπόλεμο, γινόμαστε χιονοστιβάδα παρασύροντας ο ένας τον άλλον ώσπου να γίνουμε όλοι μαζί μια τεράστια μπάλα χιονιού, κάνουμε πατινάζ, γινόμαστε σταλακτίτες, ζώα σε χειμερία νάρκη, κλπ.

"Τι άλλαξε στο χιονάνθρωπο;": Ένα παιδί είναι χιονάνθρωπος που φορά σκούφο, γάντια και κασκόλ. Ένα παιδί βγαίνει από την αίθουσα και ο χιονάνθρωπος αφαιρεί ή αλλάζει κάτι στην εμφάνιση του (πχ. φορά άλλο κασκόλ). Το παιδί όταν επιστρέψει καλείται να βρει τι άλλαξε στο χιονάνθρωπο.

"Χιονοπόλεμος": Οι εφημερίδες γίνονται ξύλα για το τζάκι, ομπρέλα για την βροχή, καρέκλα κοντά στο τζάκι και μετά από όποιες μεταμορφώσεις θέλετε εσείς η εφημερίδα γίνεται 'χιονόμπαλα" και παίζουμε "χιονοπόλεμο" που σταματά και τα παιδιά "παγώνουν" με το που θα ακουστεί το σύνθημα που έχει οριστεί.

"Σημαδεύω" : Η νηπιαγωγός γίνεται ένας χιονάνθρωπος που τα παιδιά προσπαθούν να την πετύχουν με τις "χιονόμπαλες" από μια συγκεκριμένη απόσταση.

"Πάνω στο χιόνι": Τα τουβλάκια γίνονται έλκηθρα και τα παιδιά πάνω σ΄αυτά προσπαθούν να φτάσουν στο τέρμα.(ανταγωνιστικό)

"Ο χιονάνθρωπος": Η νηπιαγωγός- χιονάνθρωπος απλώνει τα χέρια- κλαδιά και μένει ακίνητη. Τα παιδιά χορεύουν γύρω της. Σε ανείπωπτο χρόνο κινείται και πιάνει κάποιο παιδί.Εκείνο παγώνει στη θέση του και το παιχνίδι συνεχίζεται μέχρι να παγώσει τα περισσότερα παιδιά.

"Ο βασιλιάς των χιονιών": Τα παιδιά στέκονται πίσω από μία γραμμή. Ρωτούν τον βασιλιά: "Βασιλιά, βασιλιά μπορούμε να μπούμε στο βασίλειο σου;" Ο βασιλιάς απαντά: " Όχι, εκτός αν φοράτε και λέει κάποιο χρώμα. Τα παιδιά που έχουν πάνω τους αυτό το χρώμα πάνε κοντά στον βασιλιά. Το παιχνίδι συνεχίζεται μέχρι όλα τα παιδιά να επισκεφτούν το βασίλειο του.

"Ζεστό-κρύο": Τα παιδιά βρίσκουν λέξεις που ανήκουν και στις δύο κατηγορίες. Προσθέτουμε και στο παιχνίδι και άσχετες λέξεις. Στο άκουσμα μιας "ζεστής" λέξης, ξεφυσούν, σκουπίζουν το μέτωπο. Στο άκουσμα της "κρύας" λέξης τρέμουν, κουλουριάζονται.

"Μπόουλινγκ": Παίζουμε αυτό το παιχνίδι με πορτοκάλια και όχι μόνο. Τα στεφάνια γίνονται πιάτα και προσπαθούν να βάλουν το πορτοκάλι μέσα στο στεφάνι χρησιμοποιώντας μόνο τη μύτη τους. Μεταφέρουν το πορτοκάλι με δύο δάχτυλα, με την παλάμη ανοιχτή, κλωτσώντας το να το φτάσουν σε κάποιο σημείο. Για να το δυσκολέψουμε λίγο το πορτοκάλι μεταφέρεται ανάμεσα στα δύο κούτελα δύο παιδιών, με αφετηρία και τέρμα και κερδίσει η ομάδα που θα φτάσει πρώτη, χωρίς να της πέσει. Φυσικά μετά ο λεμονοστίφτης έκανε τη δουλειά του και μετά τα παιδιά τη δικιά τους.

"Μη μιλάτε του χειμώνα, μόνο βρείτε του κρυψώνα !": Είναι παιχνίδι με κάρτες ή αντικείμενα που σκορπίζετε σε διάφορα σημεία της τάξης και τα παιδιά πρέπει να επιλέξουν που θα μπορούσαμε να κρύψουμε το χειμώνα. Διάφορα αντικείμενα (ή εικόνες) λοιπόν και ανάμεσά τους αυτά που θα μπορούσαν να κρύψουν το χειμώνα.Ενδεικτικά: ένας σκούφος, ένα γάντι, μια παγοθήκη, μια παγωμένη λίμνη, ένας χιονάνθρωπος,κλπ. 

“Μπουγάδα” Δυο ομάδες παιδιών, όπου απέναντι από κάθε ομάδα είναι στερεωμένα δυο σχοινιά και εκεί υπάρχει ένα καλάθι με σκουφάκια, γάντια, κασκόλ και ένα καλαθάκι με μανταλάκια , με το σύνθημα οι ομάδες προσπαθούν να απλώσουν τα χειμωνιάτικα αξεσουάρ στο σχοινί τους. ΚΕΡΔΙΖΕΙ η ομάδα που θα τελειώσει πρώτη.

"Πού είναι το πουλάκι;" Αποτυπώματα πουλιού και γάτας. στο πάτωμα ή σε χαρτί σχεδιασμένα τα οποία ξεκινούν από διαφορετικό μέρος και συναντώνται σε ένα σημείο και μετά συνεχίζονται μόνο της γάτας. Παροτρύνουμε τα παιδιά να μας πουν και να μαντέψουν τι μπορεί να έγινε. (Το πουλί πέταξε, το έφαγε η γάτα, ανέβηκε στην πλάτη της, κλπ). Μπορούμε να φτιάξουμε και μια ιστορία με αφορμή τις απαντήσεις τους.

"Κρατήσου ζεστός το Χειμώνα": Φανταζόμαστε ότι είμαστε αποκλεισμένοι από τα χιόνια στο βουνό. Παρακινούμε τα παιδιά να σκεφτούν τρόπους για να ζεσταθούμε. Τα προτρέπουμε να σκεφτούν τρόπους που παραπέμπουν σε σωματική άσκηση. Πχ. να τρίψουμε τα χέρια μας και όχι να μαζέψουμε ξύλα για να ανάψουμε φωτιά. Να χοροπηδήσουμε, να αγκαλιαστούμε, να τρίψει ο ένας την πλάτη του άλλου, να χορέψουμε, κοκ.

"Παίζουμε με τη λέξη ΧΕΙΜΩΝΑΣ": Βρίσκουμε τα γράμματα και τα βάζουμε στη σειρά. 

Αφαιρούμε ένα γράμμα και τα παιδιά καλούνται να το βρουν ανάμεσα σε άλλα. Αλλάζουμε τη σειρά σε κάποια γράμματα και τους ζητάμε να βρουν το λάθος. Ανακατεύουμε πεζά και κεφαλαία και καλούνται να τα τοποθετήσουν  όπως ταιριάζει. Το κάνουμε και κινητικό παιχνίδι με τα παιδιά να έχουν μια καρτέλα με ένα από τα γράμματα στο στήθος τους. Χορεύουν στο ρυθμό μουσικής και μόλις η μουσική σταματήσει πρέπει να πάρουν τη θέση τους έτσι ώστε να σχηματίσουν τη λξη "ΧΕΙΜΩΝΑΣ" ή "χειμώνας" αντίστοιχα.

Φτιάχνουμε μια ακροστιχίδα με αυτά...

Χ _ _ _ _   (Είναι άσπρο απαλό λιώνει όμως στο λεπτό σαν με το χέρι τ' ακουμπώ!) ΧΙΟΝΙ

Ε _ _ _ _  (Πράσινο και φουντωτό στολίζει το σαλόνι μα και το βουνό!) ΕΛΑΤΟ

Ι _ _ _ _ _ (Το όνομα του μικρού Χριστού) ΙΗΣΟΥΣ

Μ _ _ _ _ _ (Κρατούν τα πόδια σου ζεστά μες στου Χειμώνα την παγωνιά!) ΜΠΟΤΕΣ

Ω_ _   (Αλλάζει το Χειμώνα, την Άνοιξη ξανά και συνεχώς μετρά το χρόνο που περνά!) ΩΡΑ

Ν _ _ _ _ _ (Του χιονιού απαλή πέφτει αθόρυβα στη γη!) ΝΙΦΑΔΑ

Α _ _ _ _  ( Το αγαπημένο χρώμα του Χειμώνα!) ΑΣΠΡΟ

Σ _ _ _ _ ( Ζέστη στο σπίτι θα έχεις με αυτή όλο το χειμώνα την έχεις ανάγκη πολλή!) ΣΟΜΠΑ

Παροτρύνουμε τα παιδιά να φτιάξει τη δική του ακροστιχίδα με δικές του λέξεις. (Χιονάνθρωπος, Έλκηθρο, Ιωσήφ, Μανταρίνι, Ωκεανός, Νύχτα, Άγγελος, Σκούφος)

Παίζουμε με το Γράμμα Χ. Το ψάχνουμε μέσα στην τάξη, το γράφουμε, το σχεδιάζουμε με το σώμα, με μαρκαδόρους, ξυλάκια, πλαστελίνη, κορδέλες,κλπ.

Ποιος θα γίνει ο Βασιλιάς του Χ; Αυτός που θα βρει πιο πολλές λέξεις που αρχίζουν με αυτό το γράμμα.

Παίρνουμε τις συλλαβές χα, χι, χε και χο και τα παιδιά δημιουργούν τα δικά τους χειμωνιάτικα ποιήματα.

Παίζουμε με το αρχικό γράμμα του Χειμώνα το Χ μέσα από αινίγματα "Μάντεψε τη λέξη"

Είναι άσπρο, μαλακό,

 μα σε παγώνει στο λεπτό (ΧΙΟΝΙ)

Μια γιορτή μαγική που αγαπάει το παιδί

Παίρνει δώρα, τρώει γλυκά

λέει κάλαντα στη γειτονιά(ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ)

Η Ελλάδα είναι μία

μα και η Γαλλία και η Ιαπωνία (ΧΩΡΑ)

Είναι πράσινο κι απαλό

στο λιβάδι, στην εξοχή

την Άνοιξη ανθεί(ΧΟΡΤΑΡΙ)

Δύο στο σώμα έχουμε

μα με αυτά δεν τρέχουμε(ΧΕΡΙΑ)

Είναι γλυκό και απαλό

της μανούλας δείχνει την αγάπη αυτό(ΧΑΔΙ)

Γλιστράει και ξεφεύγει μέσα στο νερό

εύκολα δεν το πιάνεις με το χέρι αυτό(ΧΕΛΙ)

Από πάνω σαν τηγάνι, από κάτω σα βαμβάκι

πετάει στον ουρανό μα το κρύο δεν αντέχει ούτε λεπτό(ΧΕΛΙΔΟΝΙ)

Περπατά αργά αργά

όμως το λαγό ξεγελά και τον ξεπερνά(ΧΕΛΩΝΑ)

Είναι άσπρος κι από χιόνι

μόλις βγει ο ήλιος λιώνει(ΧΙΟΝΑΝΘΡΩΠΟΣ)

Με αυτά και μιλάς και γελάς

κι όταν πρέπει τα σφαλάς(ΧΕΙΛΗ)

Όταν περνάς καλά

νιώθεις μια...ΧΑΡΑ!

Και παίζουμε με την ερώτηση του αν και οι απαντήσεις καταγράφονται.

Βρίσκουμε τα γράμματα του Χειμώνα μέσα από φύλλα εργασίας

"Ο Χειμώνας μέσα από τα μάτια ενός ζωγράφου"

Μοιράζουμε στα παιδιά εικόνες από ζωγραφικούς πίνακες με θέμα το Χειμώνα σε μέγεθος καρτ ποστάλ. Τα παιδιά τις επεξεργάζονται, τις περιγράφουν, τις ανταλλάζουν μεταξύ τους, συζητούν μεταξύ τους, γι' αυτές. Στο τέλος τους προτείνουμε:

" Διαλέγω ένα ζωγραφικό πίνακα που μου αρέσει και φαντάζομαι μια ιστορία…Τι να σκεφτόταν ο ζωγράφος όταν το ζωγράφιζε; "

"Ο Τίτλος που δίνω στον πίνακα: "

" Η ιστορία που φαντάζομαι:"

" Γιατί μου άρεσε αυτός ο πίνακας/ Γιατί τον επέλεξα: "

Μπορεί να γίνει και φύλλο εργασίας για το φάκελό τους

"Του Χειμώνα η Μέρα"!
Ένα παραμύθι για πολλαπλές δραστηριότητες

Ένα παραμύθι αφόρμηση για να μιλήσουμε στα παιδιά για την τήξη και την πήξη είναι ο κλασικός μύθος του Αισώπου "Η Καρακάξα και το διαμάντι" 

«Στη μεγάλη βελανιδιά στο δάσος ζούσε μια καρακάξα κι όλη μέρα τριγυρνούσε για να βρει τροφή. Μα πιο πολύ από οποιοδήποτε φαγώσιμο χαιρόταν όταν έβρισκε παράξενα αντικείμενα, που τα μάζευε και τα έκρυβε στη φωλιά της. Πότε ένα γυαλιστερό κουμπί, πότε ένα χρυσαφένιο λουλουδάκι, πότε ένα λαμπερό πετραδάκι, πότε ένα αστραφτερό γυαλί. Μάζευε δηλαδή ότι γυαλιστερό έβρισκε. Ένα κρύο πρωινό, σε μια μισοπαγωμένη λακκούβα με νερό, είδε μέσα κάτι να λάμπει. Έσκυψε, κοίταξε καλύτερα κι είπε ενθουσιασμένη «Τι τυχερή που είμαι! Βρήκα το πιο ωραίο, λαμπερό και μεγάλο διαμάντι». Αμέσως το πήρα στη φωλιά της και το έβαλε μαζί με τους άλλους θησαυρούς. Την άλλη μέρα ξαναπήγε στο δάσος και όταν γύρισε στη φωλιά της το μεγάλο διαμάντι είχε κάνει φτερά! Στη θέση του υπήρχε μια μικρή λιμνούλα από νερό. Ανάστατη άρχισε να αναζητά τον κλέφτη του διαμαντιού … όμως κανείς δεν το είχε κλέψει … Τι είχε συμβεί ; Τι απέγινε το διαμάντι; 

Παροτρύνουμε τα παιδιά να σκεφτούν τη λύση. Θέτουμε ερωτήματα που θα μπορούσαν να τους βοηθήσουν.
-Πού βρέθηκε το διαμάντι;
-Τι υπήρχε εκεί;
- Τι έγινε το απόγευμα;
-Ποιος ήταν ο κλέφτης;
-Τι βρέθηκε στη θέση του;
-Ποιο το συμπέρασμα;
-Πού θα έπρεπε να το κρύψει για να μη χαθεί;
Στη συνέχεια πειραματιζόμαστε κι εμείς. Τα παιδιά φτιάχνουν το δικό τους παγωμένο διαμάντι. Πού θα μπορούσαμε να κρύψουμε το δικό μας διαμάντι για να μην εξαφανιστεί; 
Τοποθετούμε διάφορα παγάκια-διαμάντια σε διάφορα σημεία της τάξης κοντά στο παράθυρο, δίπλα στο καλοριφέρ, έξω στο περβάζι, κλπ. Ποιος θησαυρός θα "εξαφανιστεί πιο γρήγορα;

Κι επειδή με ένα ποίημα φτιάχνεις τις πιο όμορφες δραστηριότητες επιλέγουμε ένα των παιδικών μας χρόνων. Ζωγραφίστε το! Παίξτε παιχνίδια ρόλων, κουκλοθέατρο, κινητικά παιχνίδια! Φτιάξτε ιστορίες και διαλόγους! Διασκευάστε το με τα παιδιά! Παίξτε με την ομοιοκαταληξία! Κάθε στίχος και εικόνα! 

Χιονοπόλεμος (Στέλιος Σπεράντσας)

Χιόνισε και κάναμε μια άσπρη στοίβα τόση. 
Τέτοιο χιόνι πούπουλο, Θεέ μου, να μη λιώσει.

Ε, με το χιονάνθρωπο τραβηχτείτε πέρα 
άναψεν ο πόλεμος πάρτε πρώτη σφαίρα.

Αν βαστάν τα κότσια σας, πιάστε μετερίζι. 
Όπου πέσει η μπάλα μας, μύτες κοκκινίζει.

Πως; Γελάτε; Πάρτε τη πάνω στο στομάχι. 
Φραπ, και σκιάζει η δεύτερη στου αρχηγού τη ράχη.

Φράπ, κι απ’ τα κεφάλια τους πέφτουν κάτω οι κούκοι. 
Φραπ! Και του χιονάνθρωπου σπάζει το τσιμπούκι.

Ο χειμώνας και τα παιδιά του

Ο Δεκέμβρης

Απ' τις ψηλές βουνοκορφές λεβέντης κατεβαίνει

σέρνει τα χιόνια πίσω του  και δώρο μας τα φέρνει!

Σ' όλα τα σπίτια θε να μπει, το δέντρο να στολίσει

και την αγάπη απλόχερα σε όλους μας να χαρίσει.

Ο Γενάρης

Πρωτοπαλίκαρο σωστό, νέες ελπίδες φέρνει

"Αρχιμηνιά κι αρχιχρονιά" κάθε παιδάκι ψέλνει.

Κι αν κάνει κρύο τσουχτερό, κι αν βρέχει κι αν φυσάει

του Άι-Βασίλη η αγκαλιά όλη τη γη χωράει.

Ο Φλεβάρης

Μόλις ξύπνησε ο κούκος και φωνάζει απ' το κλαδί

μασκαράδες να ντυθείτε, πανηγύρι θα γενεί!

Γελαστός μπαίνει μπροστάρης κι αν έχει κρύα και βροχές,

η Άνοιξη κρυφογελάει πίσω απ' τις αμυγδαλιές!

 
Πρόταση για παραμύθι τι άλλο; "Τα παιδιά του Χειμώνα" της Λότυ Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου. Τρία παραμύθια το ένα καλύτερο από το άλλο 
Ο Γενάρης Σκανδαλιάρης, ο Φλεβάρης παιχνιδιάρης και ο Δεκέμβρης παραπονιάρης μας μαθαίνουν να μοιραζόμαστε, να αγαπάμε, να πιστεύουμε στα θαύματα αλλά και να τολμάμε!
Και αυτό ήταν μόνο η αρχή...
Ταξιδέψαμε με τον "Χιονάνθρωπο που δεν ήθελε να λιώσει", ζήσαμε τη φιλία μέσα από τον "Χαμογελαστό Χιονάνθρωπο" και το "Σκαντζοχοιράκι με τα κατσαρά μαλλιά", μάθαμε τη δύναμη της προσφοράς με το ¨Χιονάνθρωπο που χάριζε με την καρδιά του", συγκινηθήκαμε με ένα διαφορετικό παραμύθι "Η χαμένη Ηχώ του Σ' αγαπώ!" του Κ. Ζαφειρίου, πήραμε μέρος στη προετοιμασία της γιορτής διαβάζοντας το "ο Γουίνι υποδέχεται το Χειμώνα" , φτιάξαμε το δικό μας παραμύθι διαβάζοντας την περιπέτεια του "Μικρού σκαντζόχοιρου μια χειμωνιάτικη μέρα", γνωρίσαμε τον "Τουρτούρη" και διαβάσαμε την περιπέτεια της χιονονιφάδας.( θεατρικό δρώμενο με ένα άσπρο σεντόνι και η φαντασία των παιδιών πρόσθεσε και άλλες σκηνές). Και φυσικά γνωρίσαμε κλασικά αγαπημένα παραμύθια ενός μεγάλου παραμυθά του Χ.Κρ. Άντερσεν  "Η Βασίλισσα του Χιονιού" και ο "Χιονάνθρωπος" κάνοντας σύγκριση της κλασικής λογοτεχνίας με τα σύγχρονα παραμύθια, τα παραμύθια που διαβάζαμε εμείς παιδιά τα γνωρίζουμε στα παιδιά και συζητάμε τις προτιμήσεις τους. Βρίσκουμε διαφορές και ομοιότητες στους ήρωες, στην πλοκή, στο χώρο και το χρόνο που τοποθετούνται, στις περιπέτειες των ηρώων, στο τέλος και τα μηνύματα που προκύπτουν, στα συναισθήματα των ηρώων και των δικών μας, των αναγνωστών.

 

Παγωμένα φύλλα εργασίας:

Στη χειμωνιάτικη γωνιά της τάξης "κρυώνουν" κάποια επιτραπέζια παιχνίδια.

                                                          

                                                              Τόμπολα σειροθέτησης

Τόμπολα μνήμης

Τόμπολα αρίθμησης

Πίνακας αναφοράς

Παιχνίδι διαφορών

Τόμπολα ταύτισης

Τόμπολα αριθμών

Χρονική εξέλιξη εποχών

Παιχνίδι χρονικής εξέλιξης

Τόμπολα χρωμάτων

Παζλ και

Παιχνίδι αρίθμησης

Το χαρτί, το ψαλίδι, το μολύβι και τα χρώματα θέλησαν να τον υποδεχτούν κάπως έτσι:

Χιονισμένο δάσος

Χειμωνιάτικο τοπίο με αφαιρετική

Ομαδική με τη τεχνική του μάνταλα

Ο χιονάνθρωπος που δεν ήθελε να λιώσει

Χειμωνιάτικες επιλογές με κιμωλία

Με φόντο το άσπρο και το μαύρο

Κανείς δεν μπορεί να μείνει μόνος, ειδικά μέσα στο κρύο

Έξω από το παράθυρο κάτι βλέπω, φτιαγμένο με βρεγμένη κιμωλία

Φίλοι αγαπημένοι μέσα στο κρύο.

Ζωγραφίζω μέσα σε χιονόμπαλες

Γράμμα στον Χειμώνα

Σε μαύρο φόντο, δημιουργία με εφημερίδα

Αν μπορούσατε σε κάθε εποχή να φτιάχνατε τον δικό σας  ...άνθρωπο, τι θα του βάζατε και πως θα τον ονομάζατε, ήταν το ζητούμενο και ακολουθεί το αποτέλεσμα

Γιατί του Γενάρη το φεγγάρι μοιάζει με μαργαριτάρι

Δέντρο μοναχικό με τέμπερα και μελάνι (αναπαράσταση ζωγραφικού πίνακα)

Ο χειμώνας μού χτυπά την πόρτα και κοιτάω από την κλειδαρότρυπα για να δω τι μου άφησε

Ο Τουρτούρης

Η πόρτα της τάξης μας

Μια δύσκολη χρονιά που ο χειμώνας ήρθε νωρίς και δεν ήθελε να φύγει αναγκαστήκαμε να φτιάξουμε με τα παιδιά ένα μαγικό φίλτρο και να πούμε κάποια μαγικά λόγια!

Να μας ζήσει το νεογέννητο με νονά την Χιονοθύελλα, μπαμπά τον Χειμώνα, μαμά την Παγωνιά, παππού τον Χρόνο και καλεσμένους τη βροχή, τη χιονονιφάδα, τον ανεμοστρόβιλο τους χιονάνθρωπους, το σύννεφο, το χιόνι και τα παγωτά.

Χειμωνιάτικα ταμπλό:

 Τον ακούς; Είναι ο χειμώνας.

             Στου χρόνου το σεργιάνι, τον έχουμε ανάγκη, στης ζωής μας το λιμάνι.

   Μετά από το παγωμένο και το μουντό θα χαρείς μετά μ' αυτό που θα ανθίσει σε λίγο καρό.